Commissioning
Door kwaliteit van bouwprocessen, gebouwen en installaties te borgen zorgt commissioning bij aan een gezond werkklimaat, betere arbeidsprestatie, betere energieprestaties en kostenbesparing door beperking van faalkosten. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de transitie naar een duurzame samenleving.
Inhoudsopgave
Doel Commissioning
Commissioning is ontwikkeld om de kwaliteit van bouwwerken in Nederland te verbeteren en de transparantie en aansprakelijkheid in de bouwsector te vergroten. Met commissioning wordt de verantwoordelijkheid voor de bouwkwaliteit verlegd van aannemer naar onafhankelijke kwaliteitsborgers. Hierdoor wordt het toezicht op de bouwtechnische kwaliteit direct uitgevoerd tijdens de bouwfase en niet alleen op basis van bouwtekeningen vooraf.
commissioning heeft als hoofddoel:
- Het verhogen van de bouwkwaliteit door bouwprojecten continu te monitoren.
- Het versterken van de positie van opdrachtgevers, zodat zij beter beschermd zijn tegen bouwfouten.
- Het verbeteren van de naleving van bouwvoorschriften en technische normen, waardoor de kwaliteit van bouwwerken gewaarborgd blijft.
Commissioning en de gefaseerde invoering van de Wkb
Commissioning is het toetsen van gebouwen en processen. Dit gebeurd reeds vele jaren op vooral klasse 2 en 3 projecten. Dit valt goed te combineren met de WKB. De invoering van de Wkb gebeurt gefaseerd, zodat betrokken partijen zoals gemeenten, aannemers en kwaliteitsborgers tijd krijgen om zich aan te passen aan het nieuwe stelsel.
- Gevolgklasse 1: Vanaf 1 januari 2024 geldt de Wkb voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit omvat bouwwerken met een laag risicoprofiel, zoals eengezinswoningen en kleinere bedrijfsgebouwen. Deze fase stelt aannemers in staat om ervaring op te doen met de kwaliteitsborging voordat complexere bouwwerken worden toegevoegd.
- Latere fases: Op basis van een evaluatie, die binnen drie jaar na de invoering plaatsvindt, kan de Wkb verder uitgebreid worden naar gevolgklasse 2 (gebouwen zoals scholen en bibliotheken) en gevolgklasse 3 (zoals ziekenhuizen en voetbalstadions).
Het gefaseerde model zorgt voor een stapsgewijze verhoging van de bouwkwaliteit en versterkt de bouwpraktijk.
Aansprakelijkheid van de aannemer en versterkte positie van de opdrachtgever
De Wkb versterkt de rechten van de opdrachtgever en vergroot de aansprakelijkheid van de aannemer. Voor opdrachtgevers biedt de wet een betere bescherming tegen bouwfouten en gebrekkige constructies. Belangrijke veranderingen zijn:
- Aansprakelijkheid na oplevering: Aannemers zijn aansprakelijk voor gebreken die binnen de afgesproken termijn na oplevering zichtbaar worden. Dit geldt ook voor verborgen gebreken, tenzij de aannemer kan aantonen dat deze gebreken niet voorzienbaar waren.
- Informatieplicht: Aannemers moeten opdrachtgevers tijdig informeren over de technische en financiële aspecten van het project.
- Waarschuwingsplicht: De aannemer moet de opdrachtgever waarschuwen voor technische tekortkomingen of fouten in het ontwerp, waardoor de opdrachtgever geïnformeerd is en tijdig kan ingrijpen.
Deze maatregelen beschermen de opdrachtgever en stimuleren aannemers om zorgvuldiger om te gaan met de uitvoering van bouwprojecten.
Overgangsrecht bij bestaande bouwvergunningen
De Wkb kent een overgangsregeling voor projecten waarvoor vóór 1 januari 2024 een vergunning is aangevraagd. Voor deze lopende aanvragen blijft het oude stelsel van kracht, en zijn de regels van de Wkb niet van toepassing.
- Onherroepelijke vergunningen: Vergunningen die al onherroepelijk zijn toegekend, kunnen doorgaans niet meer worden gewijzigd onder de Wkb. Uitzonderingen zijn mogelijk bij wijziging van een plan, maar dit geldt alleen voor de nieuwe onderdelen van het plan en niet voor het gehele project.
- Constructiewijzigingen tijdens de bouw: Als er tijdens de bouw ingrijpende wijzigingen in de constructie plaatsvinden, kunnen deze worden behandeld als nieuwe bouwactiviteiten onder de Wkb, waarbij de kwaliteit wordt gewaarborgd volgens de nieuwe richtlijnen.
Opdrachtgevers kunnen hierdoor vertrouwen op een duidelijk overgangsrecht, waarbij lopende bouwprojecten zonder complicaties kunnen doorgaan.
Aannemingsovereenkomst en het stelsel van kwaliteitsborging
De Wkb vereist niet per se een aannemingsovereenkomst om onder het stelsel van kwaliteitsborging te vallen, maar de klasse van het bouwwerk bepaalt of de wet van toepassing is. De wet past nieuwe regels toe op de aannemingsovereenkomst om bouwkwaliteit te waarborgen:
- Burgerlijk Wetboek: Het Burgerlijk Wetboek (BW) bevat nieuwe regels die van toepassing zijn op alle bouwactiviteiten met een aannemingsovereenkomst.
- Kwaliteitsborger: Bij bouwwerken in gevolgklasse 1 moet een kwaliteitsborger worden ingeschakeld, ongeacht of het project vergunningplichtig is.
- Zelfbouwers: Ook particuliere zelfbouwers vallen onder de Wkb en moeten een kwaliteitsborger aanstellen voor het bouwproces, bijvoorbeeld bij het bouwen van een eigen woning.
Deze bepalingen zorgen ervoor dat bouwkwaliteit en veiligheid consistent worden gecontroleerd, ongeacht het type opdrachtgever.
Bouwveiligheidsplan en de Wkb
Onder de Omgevingswet en de Wkb moeten bouwprojecten aan strengere veiligheidseisen voldoen, inclusief een bouwveiligheidsplan bij werkzaamheden met risico’s. Dit plan moet onder andere een risicomatrix bevatten, die inzicht geeft in de veiligheidsrisico’s voor omwonenden en medewerkers.
- Veiligheidscoördinator: Een veiligheidscoördinator moet toezien op de naleving van het veiligheidsplan en zorgdragen voor de bescherming van de omgeving. Deze persoon mag niet dezelfde zijn als de kwaliteitsborger, aangezien de kwaliteitsborger objectief moet blijven in het bewaken van de bouwkwaliteit.
- Rol van de initiatiefnemer: De initiatiefnemer van het bouwproject blijft verantwoordelijk voor het naleven van veiligheidsmaatregelen en het voorzien van de nodige gegevens voor veilige bouw- en sloopwerkzaamheden.
Met de nieuwe veiligheidseisen verbetert de Wkb de bescherming van bouwprofessionals en het publiek.
Relatie tussen de Wkb en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)
De Wkb is nauw verbonden met het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), dat een aanvulling vormt op de bouwtechnische eisen. Het Bbl bevat specifieke regels voor de kwaliteitsborging van de bouw en de technische eisen waaraan bouwwerken moeten voldoen.
- Minder toetsing vooraf: De nadruk ligt minder op voorafgaande toetsing van bouwplannen en meer op daadwerkelijke controle tijdens de bouw.
- Kwaliteitsborger: Onder de Wkb en het Bbl controleert de kwaliteitsborger de naleving van de technische bouwvoorschriften en rapporteert deze bij gereedmelding.
De combinatie van de Wkb en het Bbl zorgt voor een verbeterd toezicht en verhoogt de naleving van bouwtechnische eisen.
Categorieën van bouwactiviteiten
Onder de Wkb zijn bouwactiviteiten ingedeeld in drie categorieën, afhankelijk van de vereisten voor vergunningen en meldingen:
- Vergunningplichtige activiteiten: Complexe bouwwerken en bouwwerken met verhoogde risico’s, zoals gebouwen in gevolgklasse 2 en 3.
- Meldingsplichtige activiteiten: Bouwwerken in gevolgklasse 1, zoals eengezinswoningen, waarvoor een bouwmelding verplicht is.
- Vergunningvrije en meldingsvrije activiteiten: Eenvoudige constructies zoals schuttingen en kleine bijgebouwen, die geen vergunning of melding vereisen.
In alle gevallen moeten bouwactiviteiten voldoen aan de technische voorschriften in het Bbl.
Werkwijze voor meldingsplichtige technische bouwactiviteiten
Voor meldingsplichtige bouwprojecten moet vooraf een bouwmelding worden gedaan. Deze meldingsplicht geldt met name voor gebouwen in gevolgklasse 1 en moet worden ingediend bij de gemeente.
- Startmelding en gereedmelding: Voorafgaand aan de werkzaamheden moet de bouwmelding worden ingediend, en na voltooiing moet een gereedmelding worden gedaan, waarin de kwaliteitsborger bevestigt dat het bouwwerk aan de eisen voldoet.
- Rol van het bevoegd gezag: De gemeente, als bevoegd gezag, ontvangt de meldingen en ziet toe op de naleving van de meldingsverplichting.
Deze werkwijze zorgt voor een continue controle en documentatie van de bouwkwaliteit.
