De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb)
Wat is de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen?
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is bedoeld om de bouwkwaliteit te verbeteren door het verschuiven van de verantwoordelijkheid voor de bouwtoetsing van de gemeente naar een externe, onafhankelijke partij, de zogenaamde kwaliteitsborger. In plaats van dat de gemeente vooraf de bouwplannen beoordeelt, gebeurt dit nu tijdens het bouwproces. De kwaliteitsborger controleert of het bouwproject voldoet aan de eisen die zijn vastgelegd in het Bouwbesluit en zorgt ervoor dat ook eventuele klantwensen op de juiste manier worden meegenomen.
Een van de belangrijkste doelen van de wet is het vergroten van de aansprakelijkheid van de bouwer voor bouwfouten. Hierdoor moet de bouwer meer verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van het werk, wat resulteert in een betere kwaliteit van het eindproduct. Dit maakt het ook voor de consument duidelijker wie verantwoordelijk is voor de naleving van de regels en voor het herstellen van fouten.
Gefaseerde Invoering van de Wet Kwaliteitsborging
De invoering van de Wkb gebeurt gefaseerd. Op 1 januari 2024 ging de wet officieel van start voor bouwwerken in de laagste risicoklasse, oftewel gevolgklasse 1. Bouwwerken in deze klasse omvatten bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Voor deze bouwwerken geldt dat een kwaliteitsborger vanaf de start van de bouw wordt ingeschakeld om het bouwproces te begeleiden en de kwaliteit te waarborgen.
De wet wordt in eerste instantie niet verplicht voor verbouwingen, aangezien de wet pas in de toekomst van toepassing zal zijn op verbouwingsprojecten. De minister heeft aangegeven dat de invoering van de wet voor verbouwprojecten op zijn vroegst in 2025 zal plaatsvinden. Eerst wordt er een evaluatie uitgevoerd om te bepalen wanneer en hoe verbouw onder de Wkb zal vallen.
Naast de gefaseerde invoering voor bouwprojecten in de lagere risicoklassen, zal de wet uiteindelijk ook van toepassing zijn op bouwprojecten in hogere risicoklassen. Deze zijn bijvoorbeeld van toepassing voor complexere bouwwerken, zoals bibliotheken, ziekenhuizen, en voetbalstadions. Dit gefaseerde proces zorgt ervoor dat bouwbedrijven en gemeenten de tijd krijgen om ervaring op te doen met het nieuwe systeem.
De Versterkte Positie van de Opdrachtgever
Een belangrijk effect van de Wkb is de versterkte positie van de opdrachtgever in het bouwproces. De wet voegt namelijk bepalingen toe aan het Burgerlijk Wetboek (BW) die de opdrachtgever meer rechten en mogelijkheden geven om de kwaliteit van een bouwproject te waarborgen.
Zo is de aansprakelijkheid van de aannemer na oplevering versterkt, wat betekent dat de aannemer sneller aansprakelijk kan worden gesteld voor gebreken in het bouwwerk. Daarnaast is er nieuwe financiële informatieplicht en waarschuwingsplicht voor de aannemer geïntroduceerd, wat zorgt voor meer transparantie en verantwoordelijkheid in het proces. Dit biedt de opdrachtgever meer bescherming en duidelijkheid over wat er van de aannemer wordt verwacht, zowel tijdens als na de bouw.
Ook komt er een 5%-regeling in het BW, die de opdrachtgever het recht geeft om de betaling voor het bouwproject op te schorten totdat het werk aan de overeengekomen eisen voldoet. Dit biedt een extra waarborg voor de opdrachtgever, aangezien het zorgt voor extra controle over het werk van de aannemer.
Toepassing van de Wkb op Verschillende Bouwactiviteiten
Een ander belangrijk aspect van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is de indeling van bouwactiviteiten in verschillende categorieën, afhankelijk van het risico dat het bouwwerk met zich meebrengt. Dit zorgt voor maatwerk in de toepassing van de wet. Er worden drie categorieën onderscheiden:
- Vergunningplichtige bouwactiviteiten: Dit zijn de bouwwerken waarvoor een vergunning vereist is en waarvoor ook een kwaliteitsborger moet worden ingeschakeld.
- Meldingsplichtige bouwactiviteiten: Dit zijn bouwactiviteiten waarvoor een bouwmelding moet worden ingediend, maar waarvoor geen vergunning vereist is. De kwaliteitsborger moet ook bij deze activiteiten toezicht houden.
- Vergunning- en meldingsvrije bouwactiviteiten: Dit zijn de bouwactiviteiten waarvoor geen melding of vergunning nodig is, maar die wel moeten voldoen aan de technische eisen van het Bouwbesluit.
De indeling in deze categorieën maakt het voor de bouwsector gemakkelijker om te begrijpen welke eisen en verplichtingen er voor hen gelden onder de Wkb. Daarnaast zorgt het ervoor dat het toezicht niet onnodig wordt verzwaard voor risicoloze projecten.
Het Belang van de Kwaliteitsborger
De kwaliteitsborger speelt een centrale rol in de implementatie van de Wkb. Hij of zij is verantwoordelijk voor het toezicht op het bouwproces en zorgt ervoor dat het bouwwerk voldoet aan de technische eisen van het Bouwbesluit. Dit gebeurt tijdens het bouwproces zelf, in plaats van vooraf, zoals het geval was onder het oude systeem.
Door de kwaliteitsborger in te schakelen, wordt de kwaliteit van het bouwwerk gedurende het hele proces gewaarborgd. Dit zorgt ervoor dat eventuele fouten of tekortkomingen tijdig worden ontdekt, zodat deze kunnen worden gecorrigeerd voordat ze de veiligheid of functionaliteit van het bouwwerk beïnvloeden. Dit voorkomt faalkosten en verhoogt de algehele kwaliteit van het eindresultaat.
Daarnaast zorgt de kwaliteitsborger voor een transparante rapportage van de voortgang van het bouwproject. Dit maakt het voor zowel de bouwer als de opdrachtgever mogelijk om het project goed te volgen en om snel in te grijpen als dat nodig is.
Conclusie: De Impact van de Wkb op de Bouwsector
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is een belangrijke stap in het verbeteren van de bouwkwaliteit en het versterken van de positie van de opdrachtgever. Door het verschuiven van de verantwoordelijkheid voor het toezicht naar een onafhankelijke kwaliteitsborger wordt de transparantie in het bouwproces vergroot en kunnen bouwfouten sneller worden opgespoord en gecorrigeerd.
Met de gefaseerde invoering van de wet krijgt de bouwsector de tijd om ervaring op te doen en het nieuwe systeem effectief toe te passen. Dit zorgt ervoor dat de Wkb uiteindelijk de kwaliteit van bouwwerken in Nederland naar een hoger niveau tilt. Terwijl de wet nieuwe verantwoordelijkheden en verplichtingen met zich meebrengt voor zowel bouwers als opdrachtgevers, biedt het tegelijkertijd een waarborg voor de consument. De versterkte positie van de opdrachtgever, de verplichte inzet van een kwaliteitsborger, en het grotere toezicht zorgen ervoor dat de bouwsector meer verantwoordelijkheid neemt voor de kwaliteit en veiligheid van de gebouwde omgeving.
In de komende jaren zal de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen de manier waarop er gebouwd wordt in Nederland veranderen, met als uiteindelijke doel het verbeteren van de kwaliteit van de bouwwerken en het verhogen van de veiligheid voor alle betrokkenen.
